زبان برنامه نویسی کاتلین ، یک زبان جدید است که در طول عمر کم خود تونست محبوبیت زیادی کسب بکنه و رشد خیلی سریعی داشت اما همچنان جایگاه محبوب ترین زبان برنامه نویسی دنیا برای زبان جاوا اسکریپته و بعد از اون هم زبان های پایتون و جاوا قرار میگیرند.

هم اکنون که در سال ۲۰۲۱ هستیم حدود ۲۰٫۴ میلیون توسعه دهنده ی نرم افزار بصورت فعال در جهان وجود داره که بیشتر از نصف اینا هم جاوااسکریپت یا نسخه ی مایکروسافتی جاوا اسکریپت یعنی همون typescript رو برای یادگیری انتخاب کردند.

این آمار بر اساس آنالیزهای سایت SlashData است که از بین ۱۷۰۰۰ برنامه نویس از ۱۵۹ کشور دنیا در طی سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ بررسی شده و بعنوان ۱۸ امین گزارش توسعه دهندگان منتشر شده است.

برآورد سایت SlashData اینه که حدودا ۱۲٫۲ میلیون برنامه نویس جاوااسکریپت در دنیا وجود داره که از فریمورک های این زبان مثل Vue.js ، React.js شرکت فیسبوک و Angular.js شرکت گوگل استفاده میکنند و لذت میبرند.

جالبتر اینکه این شرکت میگه در دو سال گذشته حدود ۳ میلیون نفر جدید به سمت جاوااسکریپت اومدن !

رشد زبان جاوااسکریپت روی زبان  typescript ( که برای پروژه های جاوااسکریپت با مقیاس بزرگتر کاربرد دارد ) هم تاثیر گذاشته و باعث رشد این زبان شده تا جایی که این زبان یکی از محبوب ترین زبان ها برای یادگیری باشه. 

در‌ آنالیزهای سایت RedMonk زبان typescript بعنوان نهمین زبان محبوب معرفی شده.

زبان پایتون که زبانی متن باز هست و جاوا که زبانی توسط اوراکل هست زبان های محبوب بعدی هستند که سایت SlashData در گزارش های خود اعلام کرده ۸٫۲ میلیون برنامه نویس جاوا و ۸٫۴ میلیون برنامه نویس پایتون وجود داره.

زبان های دیگر هم که هر کدام بالای ۱ میلیون استفاده کننده دارند :

C++, C#, Visual tools,  Kotlin , Swift, Go, Ruby, Objective C

 

کاتلین دارای سریعترین رشد است.

 

در طی دو سال اخیر سریعترین رشد در بین زبان های برنامه نویسی متعلق به زبان برنامه نویسی کاتلین ( kotlin ) هست که تا سال ۲۰۲۰ تعداد توسعه دهندگانی که از کاتلین استفاده میکردن ۱٫۱ میلیون نفر بوده.

یکی از دلایل اصلی سرعت رشد زبان برنامه نویسی کاتلین ، مزیت های این زبان در برنامه نویسی اندروید نسبت به زبان جاوا بود. بسیاری از مشکلات و ایرادات جاوا که باعث کرش کردن اپلیکیشن های تولید شده میشد در کاتلین رفع شده و به همین خاطر برنامه نویسان زیادی به سمت کاتلین مهاجرت کردن.

در همین زمان ها ( سال ۲۰۱۷ ) گوگل تصمیم گرفت که زبان برنامه نویسی کاتلین رو بعنوان یه زبان رسمی انتخاب و معرفی بکنه که این خودش باز باعث رشد سریع کاتلین شد.

هر چند که زبان کاتلین دارای سریعترین رشد هست ولی همچنان جایگاه اول محبوبیت برای جاوااسکریپت و سپس پایتون و جاوا است که یکی از بزرگترین دلایل اول بودن این سه زبان نسبت به کاتلین ، عمر بیشتر آنهاست . همین عمر طولانی باعث شده که برنامه نویسان زیادی با آنها آشنا باشند و هنگام انتخاب یک زبان ترجیح میدن زبانی باشه که قبلا اون رو میشناختن نه یه زبان برنامه نویسی ناشناخته. هر زبان معایب و مزایای خودشو داره.

 

مقایسه جاوا اسکریپت ( اولین زبان محبوب ) و کاتلین ( دارای سریعترین رشد ) 

جاوااسکریپت ( javascri[t ) یک زبان تقریبا قدیمیه که اواخر دهه ی ۱۹۹۰ میلادی در شرکت نت اسکیپ تولید شده ، بیشترین کاربرد جاوااسکریپت برای وب هست به عبارتی دیگه هسته ی اصلی فرانت اند ( ظاهر ) وب سایت های دنیا از HTML ، CSS و Javascript  ساخته شده.بعدها javascript در جاهای دیگه ای استفاده شد که در لیست زیر مشاهده میکنید:

• بازی سازی ( محیط یونیتی )
• سمت سرور ( با نودجی اس )
• ساخت اپ های موبایل ( ری اکت نیتیو )
• ساخت اپ های دسکتاپ (NodeGUI)

 

و اما کاربرد های زبان kotlin نیز گسترده است و همانند جاوااسکریپت روی پلتفرم های مختلفی میشه از کاتلین استفاده کرد. در زیر لیست برخی از کاربرد های کاتلین رو نوشته ایم : 

• برنامه نویسی اندروید ( در محیط اندروید استودیو )
• مولتی پلتفرم ( استفاده از یک کد برای خروجی ios و android )
• سمت سرور
• وب اپلیکیشن ( فرانت اند وب سایت )

 

در حالت کلی مقایسه این دو زبان از نظر فنی درست نیس ، هر کدام از زبان های جاوا اسکریپت و کاتلین برای اهداف خاص و پلتفرم های خاص خود خلق شدند و هر دو هم زبان های عالی هستن اما میشه از نظر نموداری و آمار بررسی هایی انجام داد.

البته مقایسه بین جاوا اسکریپت و کاتلین در یک صورت صحیحه ، اون هم اینه که هر دو زبان رو در یه پلتفرم مقایسه کنیم مثلا جاوا اسکریپت و کاتلین فقط برای برنامه نویسی موبایل یا برای فرانت اند وب سایت برای بک اند و ....  قابل قیاس هستن.

در ادامه چندتا مقایسه روی جاوا اسکریپت و کاتلین میزنیم که مطمئنا براتون جالبه 

 

مقایسه جاوااسکریپت و کاتلین برای برنامه نویسی موبایل

برنامه نویسی موبایل در سالهای اخیر رشد خیره کننده ای داشته و انتخاب یک ابزار مناسب برای برنامه نویسی موبایل مهم است ، ابزارهای مولتی پلتفرم به توسعه دهندگان موبایل این اجازه را میدهند تا یک بار کدهای خود را بنویسند و از همان کد برای android و ios خروجی تولید کنند.

زبان جاوااسکریپت با استفاده از React Native قابلیت توسعه ی اپلیکیشن ها را بصورت مولتی پلتفرم فراهم کرده است. همچنین در سال ۲۰۲۰ میلادی ، شرکت جت برینتز kotlin multiplatform را عرضه کرد که این با استفاده از آن نیز میتوان اپلیکیشن های مولتی پلتفرم تولید کرد.

در این بخش مقایسه ای بین react native و kotlin multiplatform خواهیم داشت ، در جدول زیر یک خلاصه مقایسه ای بین این دو را میتوانید مشاهده کنید :

 

تکنولوژی	React Native	Kotlin Multiplatform
زبان برنامه نویسی	جاوااسکریپت	کاتلین
کتابخانه ی کامپوننت ها	کتابخانه ی بسیار بزرگ	کتابخانه ی کوچک به دلیل جدید بودن
منحنی یادگیری	تقریبا آسان بخصوص اگر قبلا با react.js و javascript کار کرده باشید	بسیار آسان ، قواعد زبان کاتلین به جاوا و سوییفت شباهت زیادی دارد
شرکت سازنده	فیسبوک	جت برینز
اکو سیستم	یک ابزار بالغ است که توسط شرکت های بزرگی استفاده شده است و پکیج های زیادی دارد	خیلی جدید است ولی توسط گوگل پشتیبانی میشود و در حال رشد است
پشتیبانی از Hot Reload	دارد	ندارد
میزان استار گیتهاب	بیش از ۹۲۲۰۰	بیش از ۳۳۵۰۰
تاریخ اولین انتشار	Jan ۲۰۱۵	Aug ۲۰۱۸

 

مزایای استفاده از ری اکت نیتیو ( react native )

1. قابلیت استفاده مجدد از کد :‌ یکبار بنویسید و خروجی برای ios و android بگیرید.
2. پرفرمنس : ری اکت نیتیو ، اپ شما را به یک اپ نیتیو کامپایل میکند که تفاوتی با اپ تولید شده با زبان نیتیو آن سیستم عامل نخواهد داشت و پرفرمنس بهترین نسبت به اپ های hybrid دارد.
3. کامپوننت های UI بومی : ری اکت نیتیو این اجازه را به شما میده تا بتونید از کامپوننت های UI برای ساختن view های اپ استفاده کنین که در نهایت به کامپوننت های UI بومی سیستم عامل مقصد (android یا ios) کامپایل میشه. این برخلاف دیگر ابزارهای کراس پلتفرم هست که از تگ های HTML استفاده میکنند.
4. سیستم Hot Reloading : در React Native یک قابلیت به اسم hot reloading هست که تغییرات کدنویسی را همزمان برای ios و android نشون میده که باعث سرعت گرفتن برنامه نویسی میشه.
5. دیباگ کردن سریع : دیباگ اپ هایی که با React Native نوشته شده اند خیلی راحته شما میتونید خیلی راحت اپهاتون رو روی Expo تست کنید بدون اینکه android studio یا xcode را باز کنین
6. کدهای نیتیو : برخلاف خیلی از سیستم های کراس پلتفرم ، کاتلین نیتیو اجازه میده از کدهای بومی یا نیتیو هم بصورت ترکیبی استفاده کنین اون کد بومی میتونه swift , objective c , java یا kotlin باشه. اگر بخواهید ویژگی خاص برای مقصد مشخص کنید این ویژگی خیلی کاربردیه
7. قابل اعتماد : ری اکت نیتیو توسط فیسبوک توسعه داده شده و توسط اپ های بزرگی مثل Facebook , Instagram SoundCloud و Skype استفاده شده ، پس میشه گفت هم قابل اعتماده هم پایدار 
8. رایگان و متن باز : ری اکت نیتیو کاملا رایگان و متن بازه

 

 معایب ری اکت نیتیو ( react native )

1. تکنولوژی های جدید : یادگیری JSX و ECMAScript راحت نیس و یادگیری اینا زمان بیشتری نسبت به HTML  و CSS نیاز داره 
2. کامپوننت های بومی محدود : اگر چه کامپوننت های UI ری اکت نیتیو بزرگترین مزیت هست ولی تعدادشون خیلی کم و محدود است
3. کد بومی : در برخی موارد که دسترسی به سخت افزار دستگاه مثل دوربین و gps و... در اپ نیازه ری اکت نیتیو برای پروژه های کوچک ممکنه به درد نخور باشه
4. پرفرمنس : هر چند که ری اکت نیتیو از نظر پرفرمنس نسبت به دیگر ابزارهای کراس پلتفرم بهتر است ولی هرگز نمیتونه سرعت و پرفرمنس اپ های تولید شده با کد نیتیو را داشته باشه

 

مزایای کاتلین مولتی پلتفرم

1. ماژولار بودن : یکی از بزرگترین مزایای Kotlin Multiplatform این است که SDK هست و مثل دیگر ابزارهای توسعه کراس پلتفرم یک کتابخانه نیست. تیم هایی که پروژه دارند میتوانند یک ماژول به پروژه ی موجود خود اضافه کنند یا بخش کوچکی از آن را بنویسند.
2. یادگیری آسان : کاتلین ( kotlin ) بعنوان یک زبانی که سینتکس مشابه جاوا و سوئیف دارد بسیار راحت یاد گرفته میشه و همین مورد باعث جذب برنامه نویسان میشود تا کاتلین را انتخاب کنند.
3. استفاده مجدد از کدها : کاتلین مولتی پلتفرم مثل همه ابزارهای دیگر توسعه کراس پلتفرم هدفش این است یکبار کد بنویسید و آنرا برای خروجی گرفتن از پلتفرم های دیگر نیز استفاده کنید.مزیت کاتلین نسبت به دیگر ابزارها این است که به برنامه نویس اجازه میده logic و کتابخانه های زیر لایه ی UI را به اشتراک بگذارند که باعث میشه توسعه دهنده ها ارتباط خوب و مستقیمی با محیط بومی ( android و ios ) داشته باشند.
4. تجربه ی بومی UI : کاتلین مولتی پلتفرم بر خلاف react native که برنامه نویسان را مجبور میکند از UI خودش پیروی کنند ، به برنامه نویسان اجازه میده تا از عناصر بومی UI استفاده کنند گویی که در حال توسعه اپ بصورت نیتیو یا بومی هستند.
5. پرفرمنس بهتر : استفاده از کامپوننت های اصلی سیستم عامل باعث میشه که اپ های تولید شده با کاتلین مولتی پلتفرم به همون اندازه قوی و سریع باشند که با زبان نیتیو تولید میشوند.

 

معایب کاتلین مولتی پلتفرم ( kotlin multiplatform ) 

1.  نسخه ی آلفا :‌ کاتلین مولتی پلتفرم از نسخه ی ۱٫۲ کاتلین معرفی شد ولی خود SDK هنوز در نسخه ی آلفا است ، با این وجود مورد استقبال های خوبی قرار گرفته ( VMware, PlanGrid, CashApp و Trikot از Mirego ) ولی تا انتشار یک نسخه ی پایدار از kotlin multiplatform خیلی از شرکت ها مردد هستند که به آن مهاجرت کنند.
2. پشتیبانی جامعه و کتابخانه ها : کاتلین مولتی پلتفرم خیلی جدید هست هنوز به اندازه ی کافی طرفدار جذب نکرده است کتابخانه های کمی دارد چند مورد کتابخانه داره که در حال گسترش هستند

مقایسه جاوا اسکریپت و کاتلین در دیگر پلتفرم ها

ما یک بررسی کلی درباره ی React Native و Kotlin Multiplatform انجام دادیم ولی این مقایسه فقط در زمینه ی توسعه اپ های مولتی پلتفرم صحیح است و باید برای بقیه پلتفرم ها نیز یه بررسی انجام بدهیم.پلتفرم هایی که قابل قیاس هستند در زیر مشاهده میکنید : 

1. برنامه نویسی وب سمت سرور ( server side )
2. ساخت وب اپلیکیشن ها ( فرانت اند )
3. تولید اپلیکیشن های دسکتاپ ( ویندوز ، مک یا لینوکس )

در هر سه مورد بالا و توسعه ی اپ ها بصورت مولتی پلتفرم هر دو زبان ویژگی ها و معایب خود را دارند ولی یکی از مزایای کاتلین که در جاوااسکریپت وجود ندارد این است که کاتلین برای برنامه نویسی اندروید بصورت نیتیو استفاده میشود و در کنار زبان اصلی یعنی جاوا روی ماشین مجازی جاوا نیز قابل اجراست.

اپلیکیشن های اندرویدی تولید شده با کاتلین بسیار با کیفیت ،‌ پر سرعت و از همه نظر بهتر از اپلیکیشن هایی هستند که با جاوا تولید میشوند ولی جاوااسکریپت چنین گزینه ای تا به امروز ندارد که روی ماشین مجازی جاوا بتواند اجرا شود و زبان نیتیو یکی از سیستم عامل های گوشی های هوشمند باشد.

در مورد مقایسه ی این دو زبان در دیگر پلتفرم ها ادامه ی مقاله را مطالعه کنید.

 

مقایسه ی جاوا اسکریپت و کاتلین برای برنامه نویسی سمت سرور 

جاوااسکریپت در سمت سرور با محیطی نام Node.js قابل اجراست که بیشتر کاربرد آن برای سایت ها و سرویس های realtime هست. منظور از realtime پاسخگویی آنی سرور هست مثل یک برنامه ی چت یا تاکسی آنلاین و مشابه اینها. 

از آنجایی که Node.js شناخته شده هست و سالهاست توسط برنامه نویسان سمت سرور مورد استفاده قرار میگیره مطمئنا محبوبیت بیشتری هم سمت سرور داره.

البته از این طرف هم هدف کاتلین برای ورود به سمت سرور مقصدی به نام realtime نیست و میتوان آنرا با پایتون و پی اچ پی مقایسه کرد و همانطور که javascript  در سمت سرور با محیط Node.js اجرا میشود کاتلین نیز روی ماشین JVM ( ماشین مجازی جاوا ) اجرا میشود.

در آخر محبوبیت Node.js شما را قول نزند چون عمر جاوااسکریپت و Node.js زیادتر است و به همین خاطر کمی محبوبیت بیشتری دارد وگرنه کدنویسی با کاتلین خیلی ساده تر و راحت از جاوا اسکریپت هست ، بعضی از برنامه نویس سینتکس پیچیده و نامنظم جاوااسکریپت را وحشتناک میدانند در حالیکه یادگیری و کدنویسی با کاتلین بسیار لذت بخش تر است. برای تصمیم گیری بین جاوااسکریپت و کاتلین در سمت سرور بهتر است ابتدا محیط Node.js را با JVM از نظر پرفرمنس و بقیه فاکتور ها بررسی کنید.

 

مقایسه جاوااسکریپت و کاتلین برای فرانت اند 

زبان کاتلین با استفاده از kotlin/js امکان ساخت اپلیکیشن های تحت وب برای فرانت اند را فراهم کرده است اما از آنجایی که فرانت اند وب سایت ها توسط مرورگرها فهمیده میشود و مرورگرها هم فقط زبان javascript را بعنوان زبان کلاینت در بحث وب قبول میکنند پس kotlin/js ابزاری هست که برای هدف جاوااسکریپت استفاده میشود.

امکاناتی در kotlin/js وجود دارد که باعث میشود شما آنرا در فریمورک ها و کتابخانه های جاوااسکریپتی همچون react و ... هم استفاده کنید و همچنین kotlin/js خودش هم کتابخانه ها و فریمورک های مخلتفی دارد.

در کل مقایسه ای بین javascript و kotlin/js در سمت فرانت اند نمیتوان انجام داد چون kotlin/js جایگزین javascript نیست.

 

مقایسه جاوااسکریپت و کاتلین برای تولید اپلیکیشن های دسکتاپ

اپلیکیشن های دسکتاپ با زبان بسیار زیادی قابل پیاده سازی هست و بیشتر مقصدی که اپلیکیشن نصب میشود تعیین میکند که کدام زبان برای برنامه نویسی مناسب بهتر است مثلا برای ویندوز خیلی ها سی شارپ را پیشنهاد میدهند ولی این زبان برای تولید اپلیکیشن های دسکتاپ لینوکسی یا مک کاربردی نیست.

از آنجایی که زبان کاتلین هم روی ماشین مجازی جاوا اجرا میشود پس هر کجا که با جاوا کدنویسی میشد با کاتلین هم میشه چون روی jvm کار میکنه.البته چون jvm به هیچ سیستم عاملی وابسته نیست پس میشه گفت با کاتلین میتوانید اپلیکیشن های کراس پلتفرم برای هر دسکتاپی بسازید.

بیشتر افراد فریمورک tornadofx را برای تولید اپلیکیشن های دسکتاپ با زبان کاتلین پیشنهاد میکنند و البته میشود اپلیکیشن های سریع و زیبایی را با HTML5 و کاتلین برای دسکتاپ ها تولید کرد.

همچنین با جاوااسکریپت هم میشه اپلیکیشن های کراس پلتفرم دسکتاپی تولید کرد که یکی از محبوب ترین ابزارهای تولید اپ دسکتاپ با جاوا اسکریپت فریمورکی هست به نام electron و فریمورک ها و ابزارهای بسیار دیگری هم برای جاوااسکریپت وجود داره مثل NodeGUI , NW.js , Meteor , Proton Native  و ... . 

اگر بخواهیم بین جاوااسکریپت و کاتلین برای توسعه ی اپلیکیشن های دسکتاپ یکی را انتخاب کنیم باید ببینیم با کدام راحتیم ؟ اگر قبلا جاوااسکریپت بلد هستید با فریمورک های ان کار کنید اگر کاتلین دوست دارید با کاتلین کار کنید.

بحث پرفرمنس و قابلیت های این زبان ها به دلیل اینکه هر دو کراس پلتفرم هستند و به پلتفرم خاصی تعلق ندارند تقریبا یکسان هست.

 

سخن پایانی :‌

اگر بین جاوااسکریپت و کاتلین مردد هستید باید در نظر داشته باشید که هدف شما تعیین کننده ی انتخاب شماست اگر برای برنامه نویسی اندروید قصد دارید حتما باید کاتلین را انتخاب کنید ولی برای برنامه نویسی کراس پلتفرم دو گزینه جاوا اسکریپت و کاتلین هر دو خوب هستند. کاتلین زبانی جدید هست مطمئنا جامعه ی زیادی به اندازه ی جاوااسکریپت نداره ولی از نظر پرفورمنس و قدرت خودش را ثابت کرده.

اگر برای برنامه نویسی سمت سرور دوست دارید بین جاوا اسکریپت و کاتلین یکی را انتخاب کنید باز مقصود شما تعیین میکنه کدام بهتره اگر یه اپ realtime مثل اسنپ و تلگرام و ... دارید نظر شخصی نویسنده ی این مقاله node.js با همون جاوااسکریپته ولی اگر غیر این هست کاتلین به دلیل پرفرمنس بهتری که داره قابل قبول تره.

اگر به دنبال توسعه ی اپلیکیشن دسکتاپ هستید به علاقه و توانایی های قبلی خودتان نگاهی بیاندازید تفاوت خاصی بین کاتلین و جاوااسکریپت برای نوشتن اپلیکیشن های دسکتاپی نیست.